Özellikle panik atak gibi bazı psikolojik sorunlar, hem panik atak geçiren kişiyi hem de çevresindekiler için durumu daha zorlaştırıcı hale getirebilir. Buradan yola çıkarak eşi panik atak geçiren kişinin ‘’eşim sık sık panik atak geçiriyor, ona yardım edemediğim için kendimi çaresiz hissediyorum.’’ gibi bazı düşüncelerinin olması da oldukça normaldir. Bu durumda önce ‘’panik atak nedir, panik atağın belirtileri nelerdir?’’ gibi bazı soruların yanıtlarını bulmak faydalı olacaktır.

Panik atağı Emine Hanım’ın anlattıkları üzerinden ele alalım.

Panik Atak Nedir?

Emine Hanım evli, iki çocuklu lise mezunu bir kadındır. Yaşadığı küçük şehirde tam zamanlı sekreter olarak çalışmaktadır. Zaman zaman sebebi bilinmeyen bayılmalar yaşamaktadır. Doktora bunun için kontrole gittiğinde ise bulantı, baş dönmesi, nefes darlığı, titreme, soğuk soğuk terleme, el ayak uyuşması, nefes alamama, kalp çarpıntısı, halsizlik gibi bazı panik atak belirtileri gösteriyordu.

Panik ataklar, vücudumuzun bizi ortada görünür bir durum yokken alarma geçirmesidir. Birçok sebebi olabilir. Vücudumuzun kendisiyle ilgilenmemiz için yaptığı bir çağrı olabilir ya da görmezden gelmek istediğimiz bazı durumları fiziksel olarak vücudumuzda hissetmemiz olabilir. Daha öncesinde yaşadığımız farkında olarak ya da olmayarak kötü bir olayı ya da durumu hatırlatacak bir durum yaşamak ya da görmek, aniden çok üzücü bir olay ya da çok yoğun bir kaygı yaşamak gibi bazı durumlar da panik atağın yaşanmasına sebep olabilir.

Panik Atak Belirtileri Nelerdir?

İlk kez panik atak yaşayan insanlar bunun neredeyse ölüyormuş gibi hissettirdiğinden bahsetmektedirler. Panik atak anında kalp çarpıntısı, kalp sıkışması, nefes alamama veya nefes darlığı, deliriyormuş hissi, sıcak basması, titreme, soğuk soğuk terleme, baş dönmesi, bayılacak gibi hissetmek gibi bazı belirti ya da belirtiler görülebilir. Kendi bedeninden uzaklaşıyor ya da gerçeklikle hayali karıştıramıyor olabilir, kollarında uyuşma hissedebilir. Kişinin, bu atakları ilk kez yaşadığında bunu kalp krizi ya da başka bir fiziksel hastalıkla karıştırması olasıdır. Astım ya da kalp krizine oldukça benzeyen bu ataklarda kişi, bu sebeple sıklıkla hastaneye başvurabilir ve tetkiklerden geçebilir. Bu tetkiklerin sonuçlarına inanmayarak aynı testleri defalarca yaptırabilmektedir.

Panik Atak Neden Olur?

Emine Hanım, panik ataklarını birdenbire geldiğini belirtse de genellikle heyecan, öfke, korku gibi güçlü duygular yaşadığında ya da çok sıcak ve kapalı alanlarda durduğunda arttığı fark edildi. Örneğin kan-enjeksiyon fobisi olduğu için özellikle hastaneye gittiğinde bu sebeple panik atak belirtileri gösteriyordu.

Panik atağın durduk yere olma ihtimali düşüktür, başka kaygı verici bir olay ya da durumla karşılaşmış olsak bile bunun farkında olmadığımızdan dolayı panik atağın durduk yere olduğunu düşünebiliriz. Bu sebeple panik atakların hangi olaydan ya da duygudan önce olduğunu anlayabilmek oldukça önemlidir.

Panik Atak Geçiren Birisine Nasıl Yardım Edilir?

Panik atak, geçiren kişiler için ne kadar zorlayıcıysa, kişinin yakınları için de bir o kadar zordur. Dışarıdan kalp krizi gibi görünen panik atak için ilk yardım uygulamak isteyebilirler, o anda durumdan kurtaracak bir şey yapamadıkları için de kendilerini suçlu ya da çaresiz hissedebilirler. Panik atakta yapılması gereken en iyi şey yakınınızın yanında olmaktır. Panik atağı durdurmaya çalışmak, yardım etmek vs. bazı çözüm arama girişimleri yerine sadece panik atak geçene kadar beklemek ve bu zorlu durumda ona eşlik etmek en iyi yardım yöntemlerinden birisidir. ‘’Birazdan geçecek, ben yanındayım.’’ gibi sakinleştirici ve eşlik edici konuşmalar da oldukça yararlı olacaktır. Panik atak geçiren kişiye yardım etmenin en başında ise özellikle sakin olmaktan geçmektedir. Karşımızdaki kişi sevdiğimiz bir yakınımız olduğunda ister istemez telaşlanabiliriz, bunun yerine birlikte nefes egzersizleri yapmak hem kendimizi sakinleştirmeye hem de panik atak geçiren kişinin sakinleşmesine olanak tanıyacaktır.

Panik Atak Nasıl Tedavi Edilir?

Emine Hanım, tedavi için Bilişsel Davranışçı Terapi uygulayan bir terapiste düzenli olarak devam etti. Seanslar ilerledikçe, terapist, maruz kalma, korku hiyerarşisi tekniği gibi bazı teknikler kullanarak, daha önceden panik atak geçirecekmiş gibi hissettiği rahatsız durumlarda artık onu daha önce olduğu gibi etkilemediğini öğrendi. Seansların sonunda Emine Hanım, korktuğu bedensel duyumların önemli olmadığını fark ettiğini bildirdi ve onların varlığında bayılma konusunda çok az endişe duyduğunu söyledi. Ev ödevi olarak, bir restoranda kocası ve çocukları ile akşam yemeği yemesi, alışana kadar otelin saunasında oturması ve alışana kadar sıcakta arabasında oturması istendi. Emine Hanım, bir sonraki seansa bu ödevleri yapabilmiş olarak ve yapabildiği için de kendiyle gurur duyarak geri döndü.

Bilişsel Davranışçı Terapi, panik ataklar ve bu ataklarla ilişkili bazı bedensel duyumlar, yerler ya da etkinlikleri kısıtlayan korkularının üstesinden gelmek için önemli bir yöntemdir. Panik atakların getirdiği ipuçları, kişinin panik ataklara ve panik atak geçirmeye karşı olan düşüncesi, baş etme yöntemleri gibi bazı duygu, düşünce ve davranışların terapide ele alınması panik atak tedavisinde oldukça önemli ve etkilidir. Bunun yanı sıra kişinin kendi hayatının kontrolünü kendi ellerine alması ve daha özgürce yaşayabilmesine olanak tanımaktadır. Tek seansta panik atak tedavisi olmayacağı gibi seans süresi ve iyileşmenin sağlanması da kişiden kişiye değişebilen bir faktördür.

Kaynakça:
Deacon, B. (2007). Two-day, intensive cognitive-behavioral therapy for panic disorder: a case study. Behavior modification, 31(5), 595-615.

Manicavasagar, V., & Silove, Derrick. (2016). Panik ve Agorafobi. Kuraldışı Yayıncılık.

Tükel, R. (2002). Panik Bozukluğu. Klinik Psikiyatri Dergisi, 5-13.